RESEARCH PAPER
Molluscs of the middle and lower Odra: the role of the river in the expansion of alien species in Poland
More details
Hide details
1
Department of Invertebrate Zoology and Hydrobiology, University of Łódź, Poland
2
Department of Invertebrate Zoology and Limnology, University of Szczecin, Poland
Submission date: 2013-01-01
Final revision date: 2013-02-02
Acceptance date: 2013-02-15
Publication date: 2013-05-01
Corresponding author
Andrzej Piechocki
Department of Invertebrate Zoology and Hydrobiology, University of Łódź, Banacha 12/16, 90-237 Łódź, Poland
Folia Malacol. 2013;21(2):73-86
KEYWORDS
ABSTRACT
The malacofauna of the middle and lower Odra (Oder River), a large river degraded by human ac- tivities, is still rich and diversified. Fifty five mollusc species were recorded from 31 studied localities: 32 Gastropoda and 23 Bivalvia. The highest number of species (47) inhabited the areas between groynes, whereas the fewest species (20) were found in the river current outside groynes. As many as 14.5% of the re- corded species were alien to the Polish fauna:Lithoglyphus naticoides, Potamopyrgus antipodarum, Physella acuta, Ferrissia fragilis, Menetus dilatatus, Corbicula fluminalis, C. fluminea, and Dreissena polymorpha. The presence of so many alien species shows that the Odra, together with the system of canals (which through the Spree and the Havel connect it to the drainage basin of the Elbe), is a major route along which alien molluscs migrate to Poland.
REFERENCES (44)
1.
Arlt D. 2005. Süsswassermollusken des Biosphärenreservates Spreewald. Malak. Abh. 23: 41-54.
2.
Bargues M. D., Artigas P., Jackiewicz M., Pointier J. P., Mas-Coma S. 2006. Ribosomal DNA ITS-1 sequence analysis of European stagnicoline Lymnaeidae (Gastropoda). Heldia 6: 29-40.
3.
Berger L., Dzięczkowski A. 1977. Bottom fauna of the heated Konin Lakes. In: Wróblewski A. (ed.). VI Mollusca. Monografie Fauny Polski, 7, PWN, Warszawa, pp. 151-179.
4.
Boettger C. R. 1926. Die Weichtierfauna des Gebietes von Frankfurt an der Oder. Helios 29: 13-45.
5.
Brinkmann R., Otto C.-J., Wiese V. 1997. Zur Molluscenfauna der Alten Oder (Brandenburg). Schr. Malakozool. 10: 49-58.
6.
Domagała J., Łabęcka A.-M., Pilecka-Rapacz M., Migdalska B. 2004. Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) - a species new to the Polish malacofauna. Folia Malacol. 12: 145-148.
https://doi.org/10.12657/folma....
7.
Domagała J., Migdalska B., Łabęcka A.-M., Pilecka- Rapacz M. 2003. Anodonta woodiana (Lea, 1834) na Pomorzu Zachodnim. Zesz. Nauk. Uniw. Szczec., Acta Biol. 10: 199-202.
8.
Dubicki A., Błachuta J. 1999. Structure and function of the Odra River's ecosystem. Annual Report of Subproject 9 (Institute of Meteorology and Water Management, Wrocław). In: Meyer A. K. (ed.). The International Odra Project (IOP), 2. Interim Report, Annual Report 1998, pp. 239-255.
9.
Dyduch-Falniowska A., Zając K. 2002. Bivalvia małże. In: Głowaciński Z. (ed.). Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 23-26.
10.
Falkner G., Obrdlik P., Castella E., Speight M. C. D. 2001. Shelled Gastropoda of Western Europe. Friedrich Held Gesellschaft, München.
11.
Glöer P. 2002. Die Süsswassergastropoden Nord- und Mitteleuropas. Die Tierwelt Deutschlands, 73. ConchBooks, Hackenheim.
12.
Glöer P., Meier-Brook C. 2003. Süsswassermollusken. Deutscher Jugendbund für Naturbeobachtung, Hamburg.
13.
Hastrich A. 1994. Makrozoobenthos in der mittleren und unteren Odra im Herbst 1992 und im historischen Vergleich. Limnologica 24: 369-388.
14.
Jackiewicz M. 1998. European species of the family Lymnaeidae (Gastropoda: Pulmonata: Basommatophora). Genus 9: 1-93.
15.
Jaeckel S. 1955. Die Wassermollusken der Nuthe-Niederung und des Raumes zwischen mittlerer Elbe und Warthe. Abh. u. Ber. f. Naturkunde u. Vorgeschichte 9: 185-215.
16.
Janicki D. 2002. Fauna bezkręgowa Parku Krajobrazowego Dolina Dolnej Odry. In: Jasnowska J. (ed.). Dolina Dolnej Odry, Monografia Parku Krajobrazowego. Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Szczecin, pp. 263-266.
17.
Jokinen E. H. 1992. The freshwater snails (Mollusca: Gastropoda) of New York State. New York State Mus. Bull., 482: VI, 112 pp.
18.
Kołodziejczyk A. 2011. Lithoglyphus naticoides (C. Pfeiffer, 1828). In: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 70-75.
19.
Kołodziejczyk A., Łabęcka A. M. 2011. Corbicula fluminalis (O. F. Müller, 1774). In: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 146-150.
20.
Łabęcka A. M., Domagała J., Pilecka-Rapacz M. 2005. First record of Corbicula fluminalis (O. F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) in Poland. Folia Malacol. 13: 25-27.
https://doi.org/10.12657/folma....
21.
Lehmann R. 1873. Die lebenden Schnecken und Muscheln der Umgegend Stettins und in Pommern mit besonderer Berücksichtigung ihres anatomischen Baues. Th. Fischer, Cassel.
https://doi.org/10.5962/bhl.ti....
22.
Maćkiewicz J. J. 2013. The first record of the Asian clam Corbicula fluminea (Bivalvia: Veneroida: Corbiculidae) in the upper Vistula (South Poland). Folia Malacol. 21: 87-90.
https://doi.org/10.12657/folma....
23.
Marszałek E. 2003. Odrzański szlak wodny. Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Turystyczna, Szczecin.
24.
Müller O., Herpich J., Rosenberger S., Mőller F., Müller N., Noske M., Jähnert K. 2007. Klimatisch begrenzte Invasion nach Osten? - Aktuelles Verbreitungsmuster von Corbicula fluminea in der Strom-Oder (Brandenburg). Lauterbornia 59: 133-139.
25.
Müller R., Anlauf A., Schleuter M. 2005. Nachweise der Neozoe Menetus dilatatus (Gould, 1841) in der Oberelbe, Mittelelbe, dem Mittellandkanal und dem Nehmitzsee (Sachsen, Sachsen-Anhalt, Brandenburg) (Gastropoda: Planorbidae). Malak. Abh. 23: 77-85.
26.
Piechocki A. 1989. The Sphaeriidae of Poland (Bivalvia, Eulamellibranchia). Ann. Zool. 42: 249-320.
27.
Piechocki A. 2004. Lithoglyphus naticoides (C. Pfeiffer, 1828) Namułek pospolity. In: Głowaciński Z., Nowacki J. (eds). Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 318-319.
28.
Piechocki A., Sulikowska-Drozd A. 2008. Mięczaki (Mollusca) w Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. In: Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (eds). Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, pp. 365-425.
29.
Rast G., Obrdlik P., Nieznański P. 2000. Atlas zalewanych obszarów Odry. Kraft-Druck, Etlingen.
30.
Richardot M. 1976. Déterminisme de la formation du septum chez Ferrissia wautieri (Mirolli). Donnés écologiques, biologiques et physiologiques. Thése Doct. Etat, Lyon, 76- 6: 1-273.
31.
Schmid U. 1999. Das Makrozoobenthos des Unteren Odertals - Faunenzusammensetzung und Besiedlungsdynamik in einer Flussaue. Limnologie aktuell 9: 317-336.
32.
Schöll F., Błachuta J., Soldán P. 2003. Makrozoobentos Odry 1998-2001. Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, Wrocław.
33.
Spyra A. 2008. The septifer form of Ferrissia wautieri (Mirolli 1960) found for the first time in Poland. Mollusca 26: 95-98.
34.
Stańczykowska A., Kołodziejczyk A. 2011. Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774). In: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 151-156.
35.
Stańczykowska A., Lewandowski K. 2011. Dreissena polymorpha (Pallas, 1771). In: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 133-140.
36.
Strzelec M. 2011. Ferrissia clessiniana (Jickeli, 1882). In: Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 91-92.
37.
Tetens A., Zeissler H. 1964. Über das Vorkommen der seltenen Pisidienarten im Nord- deutsch-Polnischen Raum. Malak. Abh. 1: 89-133.
39.
Wawrzyniak-Wydrowska B. 2007. Preliminary studies on the occurrence of the Asiatic clam Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) in River Odra (Poland). World Congress of Malacology, Antwerp, Belgium, 15-20 July 2007, Abstracts: 238-239.
40.
Wethington A. R., Lydeard C. 2007. A molecular phylogeny of Physidae (Gastropoda: Basommatophora) based on mitochondrial DNA sequences. J. Moll. Stud. 73: 241-257.
https://doi.org/10.1093/mollus....
41.
Wilke H.-J. 2007. Erstnachweis von Corbicula fluminea in der Hohensaaten-Friedrichsthaler-Wasserstraße/Oder (Brandenburg). Lauterbornia 59: 63-65.
42.
Zając K. 2004. Unio crassus Philipsson, 1788. Skójka gruboskorupowa. In: Głowaciński Z., Nowacki J. (eds). Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 353-355.
43.
Zettler M. L. 1997. Morphometrische Untersuchungen an Unio crassus Philipsson 1788 aus dem nordeuropäischen Vereisungsgebiet (Bivalvia: Unionidae). Malak. Abh. 18: 213-232.
44.
Zettler M. L. 2012. A remarkable record of a very rare freshwater snail Borysthenia naticina (Menke, 1845) in North-East Germany compared with three Lithuanian records. Folia Malacol. 20: 105-110.
https://doi.org/10.2478/v10125....
CITATIONS (21):
1.
Co-occurrence of Sinanodonta woodiana with native Unionidae in the lower Oder
Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Wojciech Andrzejewski, Henryk Gierszal, Maria Urbańska
Oceanological and Hydrobiological Studies
2.
Further dispersion of the invasive alien species Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774) in the Oder River
Klaudia Cebulska, Mariola Krodkiewska
Knowledge & Management of Aquatic Ecosystems
3.
Water bodies of a city park as habitats of rare, protected and alien species of molluscs
Andrzej Kołodziejczyk, Krzysztof Lewandowski
Folia Malacologica
4.
Materials to the knowledge of molluscs of Wielkopolska (West-Central Poland). V. Family: Planorbidae (Gastropoda: Pulmonata)
Michał Czyż, Paweł Woliński, Patrycja Talarska, Bartłomiej Gołdyn
Folia Malacologica
5.
Rapid expansion of the Asian clam Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774): a new alien species in the mollusk community of the Vistula
Maciej Bonk, Katarzyna Zając, Anna Lipińska
Oceanological and Hydrobiological Studies
6.
Taxonomic status of Stagnicola palustris
(O. F. Müller, 1774) and S. turricula (Held, 1836) (Gastropoda: Pulmonata: Lymnaeidae) in view of new molecular and chorological data
Joanna Pieńkowska, Eliza Rybska, Justyna Banasiak, Maria Wesołowska, Andrzej Lesicki
Folia Malacologica
7.
Distribution of Monacha claustralis (Rossmässler, 1834) and M. cartusiana (O. F. Müller, 1774) (Eupulmonata: Hygromiidae) in central European and Balkan countries: new data
Joanna Pieńkowska, Małgorzata Proćków, Marcin Górka, Andrzej Lesicki
Folia Malacologica
8.
Longitudinal pattern of mollusc assemblages within A medium-sized lowland river: Liwiec (East Poland)
Ewa Jurkiewicz-Karnkowska
Folia Malacologica
9.
The influence of the landscape structure within buffer zones, catchment land use and instream environmental variables on mollusc communities in a medium-sized lowland river
Andrzej Zawal, Iga Lewin, Edyta Stępień, Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Edyta Buczyńska, Paweł Buczyński, Robert Stryjecki
Ecological Research
10.
Mollusc communities of lowland rivers and oxbow lakes in agricultural areas with anthropogenically elevated nutrient concentration
Iga Lewin
Folia Malacologica
11.
Comparative diversity of molluscan fauna of different aquatic habitat types: the Liwiec River catchment (East Poland)
Ewa Jurkiewicz-Karnkowska
Folia Malacologica
12.
The Invasive Asian ClamCorbicula flumineain Polish Rivers: The Importance of Thermal Discharge from Power Plants for Its Spread
Maria Urbańska, Wojciech Andrzejewski, Nicoletta Riccardi, Henryk Gierszal, Janusz Golski
Polish Journal of Ecology
13.
Groynes: a factor modifying the occurrence of dragonfly larvae (Odonata) on a large lowland river
P. Buczyński, A. Szlauer-Łukaszewska, G. Tończyk, E. Buczyńska
Marine and Freshwater Research
14.
Changes in the benthic fauna composition in the Upper Vistula over the last 50 years – the consequences of the water pollution reduction and alien species invasion
Elżbieta Dumnicka, Alicja Konopacka, Roman Żurek
Oceanological and Hydrobiological Studies
15.
Differences in substratum preferences and behaviour within the invasive Corbicula species complex
Daniel Szarmach, Kamil Wiśniewski, Jarosław Kobak, Tomasz Kakareko, Anna Labecka, Ronaldo Sousa, Małgorzata Poznańska‐Kakareko
Freshwater Biology
16.
In search of suitable habitats for water beetles (Insecta: Coleoptera) within a heavily transformed river system
Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Paweł Buczyński, Joanna Pakulnicka
Folia Biologica
17.
Notes on the Summer Life History Traits of the Non-Native Pumpkinseed (Lepomis gibbosus) (Linnaeus, 1758) in a High-Altitude Artificial Lake
Alexandra Douligeri, Athina Ziou, Athanasios Korakis, Nikolaos Kiriazis, Nikolaos Petsis, George Katselis, Dimitrios Moutopoulos
Diversity
18.
Quantifying a mass mortality event in freshwater wildlife within the Lower Odra River: Insights from a large European river
Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Łukasz Ławicki, Jacek Engel, Ewa Drewniak, Karol Ciężak, Dominik Marchowski
Science of The Total Environment
19.
Methods of Quantifying a Mass Mortality Event in Freshwater Wildlife within the Lower Odra River
Dominik Marchowski, Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Łukasz Ławicki, Jacek Engel, Ewa Drewniak, Karol Ciężak
20.
Methods of quantifying a mass mortality event in freshwater wildlife within the river ecosystem
Dominik Marchowski, Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Łukasz Ławicki, Jacek Engel, Ewa Drewniak, Karol Ciężak
MethodsX
21.
Impact of habitat engineering by invasive Corbicula clams on native European unionid mussels
D. Szarmach, K. Wiśniewski, J. Kobak, K. Lichocka, Ł. Jermacz, T. Kakareko, R. Sousa, M. Poznańska-Kakareko
Science of The Total Environment